اين مقالات برگرفته از منابع مختلف است  و به معناي تاييد آنها از نظر اين موسسه نمي باشد ، تنها براي اطلاع عموم است

 
در جهان امروز شهرها آن مفهوم اساطيري و باستاني خود را از دست داده‌اند و به عنوان پديده‌هايي پويا و ذي شعور قلمداد مي‌شوند كه مديريت بر آن نه تنها با تكيه بر شيوه‌هاي نوين است، بلكه در اداره آن نيز توجه به الزاماتي گريزناپذير است.

اگرچه زندگي پرجاذبه با بهره‌گيري از ابزار مدرن ره آورد تمدني شهرهاي جديد است، اما بروز تناقضات و مشكلات فراوان در كنار زندگي رفاه زده شهري  از زايش‌هاي ناميمون زندگي شهري است.

براي چيره شدن بر اين مشكلات مديران شهري ناگزير از تكيه بر خرد جمعي‌اند؛ بهره‌مندي بيشتر از دانش و تجارب شهرونداني كه در مقام مديران شهري به اداره شهر ميپردازند. نوشته حاضر جستاري است در اين مقال.

در دنياي امروز شهر، واحد و سيستمي مجرد و مستقل از ساير شهرها و جهان پيرامون نيست. هر اتفاق و رويدادي در مقياس جهاني عملكردي در مقياس محلي نيز دارد و بالعكس.

بنابراين علاوه بر عوامل محلي و منطقه اي و ملي، عوامل و فرآيند‌هاي فراملي و جهاني، تاثيرات تعيين كننده اي بر شهر و مكانيسم‌هاي آن دارند.

از سويي عوامل موثر بر سرنوشت مكان‌هايي چون شهرها، امروزه متعدد و پيچيده و متداخل هستند، كه در اين بين عوامل اصلي و‌‌‌ مسلط چون ترافيك و گستردگي پهنه شهري و فزوني جمعيت  نقش بسزايي دارند، به ويژه اينكه در جهان جديد و در قرني كه همه چيز به عناصر شهري تبديل شده اند و شهرها نيز به عنوان مهمترين محل زندگي، كار، تفريح و اسكان انسانها درآمده‌اند.

بي ترديد شهرها در عين پديد آوردن امكانات و شرايط زيستي، تناقضات و مسائل و مشكلات زيادي را هم به وجود مي‌آورند و گاه فقدان امكانات (خدماتي، شغلي و...) ازدحام و فشردگي جميعت، مشكلات فراواني را براي ساكنان اين شهرها به وجود مي‌‌آورد.

كمبود امكانات مالي هزينه‌هاي سر سام آور و برنامه‌ريزي‌هاي فرهنگي و گاه نيز هدف گزيني‌هاي نادرست و مديران كم تجربه و شرايط اجتماعي و اقتصادي و بين المللي و ... محدوديت‌هاي بزرگي را براي زندگي در شهرها فراهم مي‌آورد.

از سويي يك شهر براي فراهم كردن زمينه‌ها و شرايط زندگي خوب براي عامه مردم مستلزم مديريت شهري كارآمد است.

تا علاوه بر رفع نيازهاي اساسي مردم شرايطي را فراهم آورد تا شهروندان بتوانند به سلسله مراتب بالاتري از نيازها از جمله خود شكوفايي و دسترسي به رفاه اقتصادي و  اجتماعي برسند.

مرور گذشته

فعاليت دو دوره شوراي شهرها به ويژه شوراي شهر تهران تحولات خوبي را در عرصه‌هاي اجتماعي به وجود آورد. تحولاتي كه منجر به تغيير رويكرد مديران شهري در ارائه خدمات به شهروندان شد.

از سويي انتخابات اخير نيز مبين ظهور افرادي كارآمد با توانمندي‌هاي قابل توجهي است. با توجه به تجارب فعاليت اين افراد كه‌ در مشاغل گوناگون تجربه و دانش بسياري بدست آورده اند‌، مي‌توان اميد آينده‌اي روشن تر را داشت.

بي‌ترديد با تكيه بر تجارب منتخبان اين دوره مي‌توان انتظار داشت كه آنان در اهداف خود با موفقيت‌هاي بيشتري روبرو شوند و با ايجاد يك قالب و چار چوب به هم پيوسته از فعاليت‌هايشان در شوراي شهر به منظور تصميم گيري و سياست گذاري نتايج مطلوبي به ارمغان آورند و محصول اطمينان آنان كه توجه به كليه ابعاد و جنبه‌هاي مختلف شهر است نتايج ارزنده اي داشته باشد و در اين ميان به منظور نوآوري در تمامي سطوح از جمله بهره گيري از تجارب در ساماندهي پروژه‌هاي عمراني شهر نيز موفق شوند.

به ويژه اينكه با ايجاد بينش مشترك ميان اعضاي شورا و همدلي بيشتر، مي‌توان اميد داشت كه آنان منشاء خدمات موثري باشند و اين همگرايي براي مردم بهترين نويد تحقق مديريت كارآمد است.

همچنين ايجاد انگيزه و رشد و تعالي در شورا با تكيه بر مفاهيم خود ارزيابي و خود اظهاري مي‌تواند شوراي شهري برخاسته از نظر مردم را كارآمدتر دانست. در واقع تحولات فرهنگي و اجتماعي و اقتصادي كه متاثر از ايدئولوژي مدرنيسم و گسترش شهرنشيني و پيدايش كلانشهرها است، تغييرات بنيادين را در ساختار و سازمان فضايي كالبدي شهرها به وجود آورده است.

همانگونه كه قدرت برتر جهان امروز و تكنولوژي‌هاي منبعث شده از آن  به نوعي تمام آنچه كه در فرايند تمدني امروز است را در سيطره خود دارد، شهرهاي توسعه يافته نيز چونان جهانداران پر قدرت و صاحبان واقعي تمدن امروزي هستند كه به رهبري شبكه شهري جهاني شباهت دارند و در راس آنان مديراني قرار دارند كه  اعضاي شوراي شهر نام گرفته‌اند.

آنان براي شهر، اقتصادي برتر و جامعه اي برتر را به وجود مي‌آورند كه با بهره گيري از شرايط مطلوب و ايده آل، حداكثر استفاده را از منابع خواهند برد. بي‌ترديد در كشورهاي توسعه يافته سعي و كوشش بر اين است كه شهرها همواره در عرصه‌هاي مختلف به ويژه هدايت و رهبري ديگر مراكز زندگي انسانها نقش آفرين باشند.

استفاده از خرد جمعي و تكيه بر مديريت همگاني بر شهر امروزه بر اهميت و تاثير گذاري اين شهرها بيش از پيش افزوده است تا شهرنشيني اهميت بيشتر و قدرت فزونتري را موجب شود.

اساسا شهر تبلور فضايي عملكردهاي انساني و در راستاي بر طرف كردن نيازهاي مردم طراحي شده است. بنابراين در هر دوره و زماني با توجه به دانش و علم بشر ونيازها و خواسته‌هاي او شرايط اجتماعي اقتصادي و ايدئولوژيكي و سياسي سكونتگاه‌هايي به وجود مي‌آيند كه داراي ويژگي‌هايي همسان است و به نوعي در خدمت رفع نيازهاي بشري قرار مي‌گيرند.

از اين رو است كه شوراهاي شهر به عنوان يكي از اركان مديريت شهري اهميت ويژه‌اي پيدا كرده است و اين اهميت را اعضاي شوراي شهر بايد به خوبي درك كرده و با تفكرات رفورميستي و با برنامه ريزي‌هاي نوين شهري توسعه پايدار را در شهرها به وجود آورند و در ساختار و وضعيت فعلي تحولاتي نوين كه شايسته آن شهرها است ايجاد كنند.

از آنجا كه در كشور در حدود هشت كلانشهر وجود دارد توجه به اقليم و اقتضائات اين شهرها داراي اهميت ويژه اي است. اصفهان و شيراز از مراكز فرهنگي كشور محسوب مي‌شوند و مشهد و قم نيز داراي ويژگي زيارتي فرهنگي است.

تهران  و كرج نيز به لحاظ مركزيت مورد توجه‌اند و تبريز نيز از شهرهايي است كه داراي سابقه تاريخي ارزشمندي است. هركدام از اين شهرها جايگاه ويژه و خاصي دارند كه با توجه به شرايط و ويژگي‌هاي اين شهرها بايد برنامه‌ريزيهاي خاص در آنها انجام پذيرد و اعضاي شوراي شهر اين شهرهاي بزرگ با رسالتي كه دارند برنامه ريزي‌هاي خود را ارائه داده و در جهت پيشبرد آن رسالت سعي و اهتمام ورزند.

البته در ايران شهرهايي از نوع  شهرهاي صنعتي و تجاري و سياحتي چندان به چشم نمي‌خورد كه اعضاي شوراهاي شهر اينگونه شهرها در كنار وظايف خود بايد توجه به موقعيت اين گونه شهرها داشته باشند و اقدامات ويژه اي در اين مورد انجام دهند تا در زمينه‌هاي مختلف توجه به رشد شهر با تكيه بر استعداد آن داشته باشند.

بنابراين در شناخت شهر بايد به كاركردهاي آن توجه ويژه‌اي كرد. عمده اين كاركرد‌ها به دو بخش تقسيم مي‌شوند.

اول اينكه شهرها پس از دوران جديد و بروز رويكردهاي صنعتي كاركردي غير كشاورزي يافته و در جهان جديد عمدتا به توليد ابزار صنعتي و فراصنعتي روي آورده‌اند و دوم اينكه اغلب شهرها با توجه به توليداتشان فعاليت‌هاي تازه اي را در پيش گرفته اند و بيش از آن  كاركرد به مبادله كالا مي‌پردازند و به عنوان مركزي براي داد و ستد و تجارت مطرح شده‌اند.

يعني اينكه فعاليت‌هاي غير كشاورزي بر اقتصاد شهر غلبه دارد و رويكرد تاريخي تمايز شهرها نمودي روشن تر يافته است.

از اينرو تكيه بر فعاليت‌هاي شهري موجب بروز تحولات گسترده در شهر‌ها شده است و در پي آن اتخاذ سياست‌هاي نويني در عرصه مديريت شهري اجتناب‌ناپذير است.

نويسنده: سيد علي موسوي

برگرفته از سايت روزنامه همشهري

© کپی رایت توسط موسسه فرهنگی هنری قلم صنع (کلیه حقوق مادی و معنوی مربوط و متعلق به این سایت است.)
برداشت مقالات فقط با اجازه کتبی و ذکر منبع امکان پذیر است.

نوشته شده در تاریخ: 1386/12/4 (3652 مشاهده)