اين مقالات برگرفته از منابع مختلف است و به معناي تاييد آنها از نظر اين موسسه نمي باشد ، تنها براي اطلاع عموم است
همتي كن تا نخاري پشت خويش
وارهي از منت انگشت خويش
«مولوي»
مطالعات انجام شده در خصوص آسيبشناسي رواني حكايت از آن داردكه علّت بسياري از رفتارهاي آسيبزاي فرزندان در خانه و مدرسه مانندپرخاشگري، اضطراب، بزهكاري، افكار مربوط به خودكُشي، مصرف سيگار و سوءمصرف موادمخدر، افت تحصيلي و مواردي از اين قبيل ريشه در كمبوديا ضعف «عزت نفس» آنان دارند.
در واقع هرچه فرداز خودباوري و عزت نفس بالاتري برخوردار باشداز موقعيت و كارآمدي بالاتري برخوردار بوده و از آسيبهاي رواني - اجتماعي نيز مصون خواهدماند. گوته نيز در اهميت، «عزت نفس» ميگويد:
اگر ثروتمندنيستيد، اگر سالم نيستيد، اگر زيبايي نداريد، اگر از جواني برخوردار نيستيد، اگر تحصيلات عاليه نداريد، اگر مقام و ثروت بالايي براي شما وجودندارد، مهم نيست چرا كه تعدادزيادي از انسانها داراي اين مشخصات نميباشندامّا اگر عزتنفس نداريد، متأسف باشيدچون هيچ نداريد.
بنابراين فاصله خواستن تا توانستن تنها يك گام است و آن كسب «خودباوري و اعتمادبه نفس» در انجام كليه امور زندگي است.
تعريف «عزت نفس و خودباوري»
عزت نفس يعني: احساس ارزشمندبودن كه از طريق مجموعه افكار، عواطف، احساسها و تجربهها به دست ميآيدبه نحوي كه فردخودرا توانمندبا كفايت و موفق ميداند.
ايجاد عزت نفس و خودباوري
عزت نفس و خودباوري از كودكي، توسط والدين و اطرافيان شكل ميگيردو ايجادميشود. براي مثال:
*اگر كودكي در محيط پر از ترس بزرگ شودميآموزدكه بترسدو يا اگر در محيط پر از تشويق بزرگ شود، ميآموزدكه اعتمادكند. عزت نفس كودكان از نوع نگاه، نگرش و رفتاري كه ديگران نسبت به او دارند، ميتواندشكل بگيرد.
*رفتارهايي چون طرد، عدم محبت، عدم توجّه، غفلت، جدينگرفتن، گوش ندادن، عدم احترام، تحقير، تمسخر، سرزنش، تهديد، مقايسه، توجّه به نكات منفي، انتظارات بيش از حدو بدرفتاريباعث كاهش عزت نفس در كودك ميشود.
از طرف ديگر رفتارهايي چون پذيرش، احترام، محبّت، توجّه، جدي گرفتن، احساس تعلق، تشويق، حمايت، تحسين، احساس ايمني و انتظارات مناسب موجب افزايش عزت نفس در كودك ميشود.
براي ايجاد«عزت نفس» در فرزندان بهتر است به آنها كمك نماييم تا بياموزندكه:
1-هيچ انساني شبيه ديگري نيست: هيچ كدام از انسانها در طول تاريخ شبيه به هم نبوده و نخواهندبودو به خودبگويد«هيچ كس شبيه من نيست، من آنچه را كه هستم دوست دارم و احساس خوبي نسبت به خوددارم.»
2- به خودشناسي برسند: نقاط ضعف و قوت خودرا منطبق با واقعيات بشناسندو با شناختن خود، خودرا بهتر درك كرده و بپذيرند.
3- محدوديتها و توانمنديهاي خودرا بپذيرند: نقاط ضعف خودرا بدون نگراني و ناراحتي پذيرفته و از آنها احساس گناه و شرمساري نكنندچون هيچ فردي نميتواندانساني كامل و به همه چيز دانا و به همه كاري توانا باشدو با آگاهي و پذيرش نقاط مثبت و ضعف خوداحساس رضايت و خشنودي ميكند.
4- به احساس ارزشمندي و عزت نفس برسند: اگر انسان مراحل سهگانه قبل را آموخت، باور خواهدكردكه فردباارزشي است، فقط بايستي نكات مثبت، مفيدو با ارزش خودرا كشف كرده و به آن ارزش بگذاردو اگر ما نيز اينچنين باشيم سعي ميكنيم «خودمان باشيم نه ديگري»
«من هميشه تلاش ميكنم تا خودرا هر روز بهتر از پيش بسازم امّا آنچه را كه امروز هستم دوست دارم».
راههاي افزايش عزت نفس در كودكان و نوجوانان
براي افزايش عزت نفس بايستي «احساس كفايت»، «احساس مسئوليت»، «احساس پذيرش و محبت» و «احساس رضايت از وضع جسماني خود» را در فرزندان ايجادكنيم و براي هر يك از احساسها مواردزير توصيه ميشود:
1) براي ايجاداحساس كفايت:
*انتظارات بيش از حداز آنها نداشته باشيم.
*تواناييهاي آنها را تشويق و تحسين نماييم.
* كمك نماييم كه عملكردش را بهبودبخشيده و موفقيت را هرچندكوچك تجربه نمايد.
* تشويق و حمايت نماييم كه راههاي مختلفي را براي حل يك مسأله تجربه نمايند.
2- براي ايجاداحساس مسئوليت:
* تشويق كنيم تا ارتباط سالم اجتماعي با دوستان و اطرافيان برقرار كنند.
* فرصتهايي را فراهم نماييم تا تجارب، تواناييها و موفقيتهايشان را باهم در ميان بگذارند.
* با واگذاري تدريجي فعاليتها، احساس مسئوليت و تعهددر آنها پرورش دهيم.
3- براي ايجاداحساس پذيرش و محبّت
* از مقايسه او با ديگران بپرهيزيم و او را به عنوان يك فردبينظير و منحصر به فردنگاه كنيم.
* بدون قيدو شرط افرادرا بپذيريم تا احساس پذيرش دروني را در آنها تقويت كنيم.
* كمك كنيم تا خودرا قبول داشته و به خوداعتقادپيدا كنندو احساس ايمني را در آنها پرورش دهيم.
* آنها را به عنوان هديه و نعمت الهي تلقي كرده و به آنها احترام بگذاريم.
* كمك كنيم تا عواطف و محبّت خودشان را به راحتي بروز دهند.
4- براي ايجاداحساس رضايت از ظاهر و خصوصيات جسماني خود:
*كمك كنيم تا نسبت به تفاوتهاي فردي خودشان در رشدجسماني احساس راحتي و پذيرش نمايند.
* همانگونه كه به توانايي آنها احترام ميگذاريم به محدوديتهاي جسماني آنها نيز احترام بگذاريم.
* به نيازهاي جسماني مانند: خواب، غذا، سلامت و استراحت توجه جدي داشته باشيم.
* در حفظ نظافت و نظم و تندرستي آنها را تشويق نماييم.
* ورزش و عادات جسماني سالم را در آنها تقويت كنيم.
نشانههاي افرادبا خودباوري زياد:
*فردمستقل عمل ميكند.
* مسئوليتپذير است.
* نسبت به پيشرفتهايش افتخار ميكند.
* به چالشهاي جديد، مشاغل تازه و ... روي ميآورد.
* دامنه وسيعي از هيجانها و احساسها را نشان ميدهد.
* ناكامي را به راحتي تحمّل ميكند.
* ديگران را به راحتي تحت تأثير قرار ميدهد.
عوامل كاهشدهنده عزت نفس و خودباوري
*بيش از (اندازهها) بر (بايدهاي خودمان) تأكيدداشته باشيم.
* احساسات و عواطف خودمان را همواره واقعي تصور نموده و از پذيرش انتقادبيم داشته باشيم.
* زمينههاي منفي خودمان را بزرگ دانسته و در عوض جنبههاي مثبتمان را كم اهميت تلقي نماييم.
* به خاطر هر عملكردي به خودمان برچسب بزنيم. برچسب زدن فرايندي است كه با سرزنش و ملامت خودهمراه است.
* داشتن انديشه «همه يا هيچ» يعني وقتي نميتوانيم فعاليتي را به درستي و كامل به نتيجه برسانيم، خودرا شكست خورده بدانيم.
* به نظرات ديگران اهميّت افراطي داشته و سعي در برآوردن همة آنها داشته باشيم.
* هميشه خودرا با بالاتر از خودمقايسه كرده و در برابر آنها اظهر عجز و ناتواني بنماييم.
* دنبالهروي كوركورانه از ديگران داشته باشيم.
راهكارهاي مشاورهاي:
*در كردار و گفتارمان محبت خودرا نشان دهيم.
* از فرزندانمان به صراحت تمجيدكنيم.
* وقتي روابط خوبي را با ديگران ايجادميكنندآنان را تأييدكنيم.
* در بعضي از مواقع آنان را در احساساتمان سهيم كنيم.
* در بعضي از امور كارهايي را برايشان انجام دهيم كه نيازها و علايق آنها را تأمين نمايد.
* واگذاري مسئوليت به فرزندان.
* احترام گذاشتن به وسايل اختصاصي آنان مثل اتاق و وسايل و ...
* كمك به فرزندانمان تا از فرايندتصميمگيري خويش آگاهي پيدا كنند.
* احترام به توانمندي و خودباوري آنان، در هر حدي كه باشد.
نويسنده:پروانهالسادات حسيني
برگرفته از سايت اطلاعات
© کپی رایت توسط موسسه فرهنگی هنری قلم صنع (کلیه حقوق مادی و معنوی مربوط و متعلق به این سایت است.)
برداشت مقالات فقط با اجازه کتبی و ذکر منبع امکان پذیر است.
نوشته شده در تاریخ: 1386/12/5 (4321 مشاهده)